عملیات بازار باز، مراجعه دولت به بانک مرکزی را کم کرد - مجله بای بلاگ

به گزارش ایسنا، محمد نادعلی، مدیر اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی، به تشریح نحوه عملکرد ابزار جدید سیاست گذار پولی، یعنی عملیات بازار باز، پرداخت و گفت: برای اجرای سیاست های پولی دو راه وجود دارد؛ ابزار مستقیم و ابزار غیرمستقیم. ابزار مسقیم ابزارهایی است که بانک مرکزی از طریق آن بانک ها را به سمت نرخ و حجم تسهیلات مدنظرش راهنمایی می نماید و احتیاجمند نظارت قوی بانک مرکزی است. به عنوان مثال، اعطای تسهیلات به بخش های خاص یا تکالیف خاصی که بر بانک ها وضع می گردد، از جمله ابزارهای مستقیمی هستند که در گذشته نیز وجود داشتند. مشخص نرخ سود به صورت دستوری نیز شکل دیگر ابزار مستقیم است.

وی اضافه نمود: در ابزار غیرمستقیم بانک مرکزی به شیوه دستوری عمل نمی نماید. بلکه سعی می نماید با توجه به مکانیزم بازار و جریان عرضه و تقاضا، روندهای پولی را مدیریت کند. عملیات بازار باز، سپرده قانونی و تسهیلات قانونی ابزارهای سیاست گذاری غیرمستقیم را تشکیل می دهند. بانک مرکزی از طریق عملیات بازار باز، بانک ها را به سمت اهداف خود راهنمایی می نماید. به عبارت دیگر عملیات بازار باز ابزاری است که بانک مرکزی با مدیریت نرخ سود در بازار بین بانکی کوشش می نماید به هدف اصلی خود که کنترل تورم است، برسد. از سال 97 مقدمات عملیات بازار باز فراهم و از اوایل سال 99 اجرایی شده است.

خروج سیاست پولی از حالت دستوری با عملیات بازار باز

نادعلی ادامه داد: حدود 60 سال از فعالیت بانک مرکزی در اقتصاد ایران و استفاده از ابزارهای مستقیم سیاست گذاری پولی می گذرد؛ بنابراین یک دوره گذار از رویکرد قدیم به سمت رویکرد جدید که شامل ابزارهای غیرمستقیم است، باید دیده گردد. عملیات باز بانک ها را به سمت روش های غیرمستقیم راهنمایی می نماید و قرار است سیاست پولی به مرور از حالت دستوری خارج گردد. هم اکنون یک بازار بین بانکی وجود دارد که همه بانک های کشور در آن فعال هستند. بانک ها در این بازار، احتیاجهای نقدینگی روزمره خود را با استفاده از منابع یکدیگر مرتفع می نمایند؛ به این شکل که بانک هایی که مازاد دارند، منابع خود را در اختیار بانک هایی که کمبود دارند می گذارند و این نقل و انتقال با نرخ سود بین بانکی انجام می گردد.

مدیر اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی گفت: اگر در بازار بین بانکی منابع کم باشد، باعث افزایش نرخ در بازار می گردد و اگر منابع در این بازار زیاد باشد، منابع مازاد باعث کاهش نرخ سود بازار بین بانکی می گردد. بانک مرکزی از طریق منابع بازار بین بانکی، کمبودها و مازادها را پیش بینی می نماید و مدیریت این نرخ را در دست خود می گیرد و از طریق این نرخ بر سایر نرخ های اقتصاد اثر می گذارد.

بانک مرکزی چگونه سود را در بازار بین بانکی کنترل می نماید؟

نادعلی اضافه نمود: بانک مرکزی با دو ابزار که در اختیار دارد، نرخ سود بازار بین بانکی را کنترل می نماید؛ خرید و فروش اوراق دولت به صورت قطعی، و خرید و فروش این اوراق به صورت بازخرید. در روش نخست، اگر بازار با کمبود منابع روبرو باشد بانک مرکزی اوراق بهادار دولتی یا اوراق بدهی بانک ها را از بانک ها می خرد و پول در اختیار آنها قرار می دهد و به این شکل، با تزریق منابع، نرخ را مدیریت و یا تثبیت می نماید. در روش دوم، بانک مرکزی در صورتی که بازار بین بانکی با مازاد منابع روبرو باشد، اوراق را به بانک ها فروخته و در سررسید، برعکس اوراق را از آنها خریداری می نماید.

وی اضافه نمود: ابزار بعدی بانک مرکزی تسهیلات قاعده مند است. برای کنترل دامنه نرخ سود، بانک مرکزی اجازه نمی دهد نرخ از حدی بالاتر یا پایین تر رود و کف و سقفی وضع می نماید. وضع نرخ کف به این معناست که اگر بانکی منابعی پایین تر از نرخ سود بازار خواست نزد بانک مرکزی سپرده گذاری نموده و بانک مرکزی با نرخ سود کف به آن منابع را می دهد. مشخص نرخ سقف نیز به این معناست که اگر بانک ها نتوانستند از یکدیگر قرض بگیرند، با گذاشتن وثیقه نزد بانک مرکزی، می توانند با نرخ سقف تسهیلات بگیرند.

طبق اعلام بانک مرکزی، نادعلی اعلام کرد: در واقع، نرخ سود بین بانکی در یک دالان حرکت می نماید که در حال حاضر، نرخ کف از 10 به 14 درصد رسیده است و نرخ سقف نیز 22 درصد مشخص شده است. نکته ای که وجود دارد این است که در نرخ 22 درصد یک حالت وثیقه گیری نیز وجود دارد. وثیقه به نام بانک مرکزی بلوکه شده و منابع با نرخ 22 درصد به بانک ها اعطاء می گردد و باید توجه گردد که این بازار کوتاه مدت است. اما اگر بانک در طول روز به مسئله ای بربخورد یا به عبارتی به منابع اضطراری احتیاج داشته باشد، می تواند اقدام به توافق بازخرید کند.

هر چهارشنبه، عملیات بازار باز انجام می گردد

مدیر اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی گفت: مدت قرض گیری در بازار بین بانکی معمولا یک شب است اما بانک ها می توانند نهایتاً تا دو هفته، مدت قرض گیری را تمدید نمایند. توافق باز خرید از رسوب اوراق در ترازنامه بانک مرکزی نیز جلوگیری می نماید؛ چراکه عملاً دو اختیار وجود دارد؛ یک اختیار خرید از سمت خریدار و یک اختیار فروش از سمت فروشنده که در سررسید این اختیارها معکوس می گردد. فراموش نکنیم که هدف، کنترل نرخ سود است و مقدار و حجم پول، متغیری در دست بانک مرکزی است تا از طریق آن نرخ سود را کنترل کند. معمولا در روزهای چهارشنبه عملیات بازار باز در بازار بین بانکی انجام می گردد.

وی اضافه نمود: از جمله شروط موفقیت عملیات بازار باز این است که در مرحله بعدی به سمت آزادسازی یا انعطاف بیشتر در نرخ سود سپرده ها حرکت کنیم. در طرح بانکداری مرکزی، تغییر ساختار بانک مرکزی دیده شده که به سیاست گذاری های جدید پولی یاری شایانی می نماید. در ابتدای اجرایی شدن عملیات بازار باز در کشور، بانک ها با خرید و فروش اوراق آشنا نبودند و شرایط به نحوی بود که در بازار بین بانکی با مازاد منابع روبه رو بودیم و نرخ سود در این بازار به شدت کاهش یافته و حتی به 8 درصد رسیده بود. همچنین اقتصاد با مسائل ناشی از کرونا دست و پنجه نرم می کرد.

نادعلی ادامه داد: در آن مقطع، ابزار موثر این بود که نرخ سود کف را ایجاد کنیم که با افزایش نرخ سود، به نوعی نرخ کف در دالان شکل گرفت. بعد از این که نرخ سود بازار بین بانکی در داخل دالان نهاده شد، دولت به واسطه کسری بودجه شدیدی که داشت، به استفاده از ابزار بدهی به عنوان یکی از شیوه های تامین اقتصادی روی آورد و از 13 خرداد شاهد حراج در اوراق بدهی دولت بودیم. بانک ها می توانستند اوراق دولت را بخرند و در پرتفوی خود اوراق داشته باشند. زیرساخت های عملیات بازار باز توسط بانک مرکزی و با همکاری سازمان بورس و اوراق بهادار فراهم شده و سیستم های برخط نیز تهیه شده تا بانک مرکزی با سیستم برخط، وثیقه را در اختیار بگیرد و همچنین خرید و فروش اوراق با همکاری شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه انجام می گردد.

عملیات بازار باز کوتاه مدت است

مدیر اداره عملیات بازار باز بانک مرکزی با بیان این که بازار بین بانکی کوتاه مدت است و اگر ریسکی ایجاد گردد کل سیستم را متاثر می نماید، گفت: دو روش برای مدیریت این ریسک وجود دارد: اول توافق بازخرید که وثیقه محور است و بانک مرکزی هم به دنبال وثیقه محور کردن بانک هاست که وثیقه ها نیز همان اوراق هستند و روش دوم این است که بانک ها به امید بانک مرکزی در این بازار ریسک را محتمل بر بانک مرکزی می دانند. البته بانک مرکزی نیز به دقت در حال پالایش و رصد بانک هاست. بانک ها نیز اگر دچار چالش شوند به بانک مرکزی مراجعه می نمایند و وثیقه می گذارند و اگر وثیقه نداشتند، اضافه برداشت رخ می دهد.

وی تاکید نمود: برای توسعه بازار بین بانکی، بانک مرکزی به دنبال ایجاد ادبیات این موضوع و مطلع سازی منافع حاصل از این بازار برای کل اقتصاد است. در زمینه ابزارها نیز، به عنوان مثال، به دنبال ایجاد توافق بازخرید بین بانک هاست. یک موضوع دیگر، ایجاد بانک اطلاعاتی دولت در بانک مرکزی است و این که بانک ها دو حساب نزد بانک مرکزی داشته باشند؛ یک حساب اوراق و یک حسابی که اکنون دارند. بانک مرکزی در نظر دارد سیاست های اعتباری را با فعالیت بازار بین بانکی همسو کند و دولت را تشویق کند تا سیاست های تکلیفی بر بانک مرکزی نداشته باشد و این رابطه از طریق اوراق باشد.

نرخ سود در بازار بین بانکی کنترل شده است

نادعلی اظهار کرد: بانک مرکزی از طریق عملیات بازار باز، اقدامات قابل توجهی را به اجراء رسانده است؛ در 33 هفته ای که حراج اوراق دولت برگزار و کسری بودجه دولت از طریق آن جبران شد، پشتوانه آن عملیات بازار باز بوده است. بدین ترتیب از تأمین کسری بودجه دولت از طریق پولی سازی جلوگیری و رجوع به بانک مرکزی و پایه پولی اش کمتر شده است. به علاوه، بانک مرکزی توانست از طریق الزام بانک ها به این که 3 درصد از سپرده هایشان را به صورت اوراق دولت نگهداری نمایند، برای اوراق دولتی تقاضا ایجاد کند.

وی در سرانجام اعلام کرد: نرخ سود در بازار بین بانکی کنترل شده و نوسانات کاهش یافته است. همچنین، بخشی از دارایی های بانک ها، از دارایی های با بازده بهتر شکل گرفته و ترازنامه بانک ها نیز از این طریق تا حدودی سالم سازی شده است.

تور فرانسه: تور فرانسه ارزان | تور فرانسه قیمت، تور پاریس، تور پاییز را همراه ما تجربه کنید.

تور ارمنستان: تور ارمنستان ارزان قیمت، تور لحظه آخری ایروان را از ما بخواهید.

تور پاریس: تور پاریس: دیدار از زیباترین شهر اروپا و کشور فرانسه